Çelik Hangar Tasarımında Dikkat Edilecek 5 Mimari Kriter

Çelik hangarlar geniş aralıklı ve yüksek hacimli yapılar olarak özel bir tasarım yaklaşımı gerektirir. Bir çelik hangar tasarlarken sadece yapısal dayanım değil, aynı zamanda kullanışlılık, güvenlik ve verimlilik açısından bazı mimari parçalara dikkat edilmesi gerekir.

1. Kullanım Amacına Uygun Planlama ve Boyutlandırma: Hangarın ne şekilde durdurulacağı, tasarımın her şeyi belirler. Örneğin bir uçak hangarı tasarlanıyorsa, tıbbi barınacak uçakların kanat açıklığı, kuyrukta tutulacak gibi ölçümlerin kapsamlı kapsamı ve seviyede bir yapı olması gerekir. Hangarın taban alanı, kaplayacağı uçak veya araç değiştirilmeye göre hesaplanmalıdır. Çelik yapılar bu konuda büyük dayanıklılık sağlar; modüler ve esnek tasarım imkânı sayesinde hangarın kullanımı kendine özgü özel planlar geliştirilebilir. Hangar bir depo ise, içeride kurulacak raf sistemleri ve sirkülasyon alanları göz önünde bulundurulacak işlevsel bir iç düzen planlanmalıdır. İleride büyüme olasılığı varsa, tasarım aşamasında genişleyebilme imkânı da düşünülerek uygun bir yerleşim planı yapılması önemlidir.

2. Kolonsuz Geniş Açıklıkların Sağlanması: Çelik hangarların en büyük avantajlarından biri, geniş açıklıkları kolon kullanmadan geçebilme olanağı sunmasıdır. Büyük bir hangar içinde taşıyıcı kolonların bulunmaması, iç mekânın tamamının engelsiz kullanılabilmesini sağlar. Özellikle uçak, helikopter gibi hava araçlarının veya büyük iş makinelerinin manevra yapabilmesi için kolonsuz geniş iç hacim şarttır. Çelik malzemenin yüksek mukavemeti ve esnekliği sayesinde tek parça çerçeve sistemleriyle çok geniş alanlar oluşturulabilir. Örneğin çelik konstrüksiyon ile 50-60 metre veya daha fazla açıklıklar bile orta destek olmadan geçilebilir. Bu sayede hangar içinde araçların ve ekipmanların rahatça hareket edebilmesi, depolama alanlarının verimli kullanılabilmesi mümkün olur. Geniş ve açık iç mekân, hangarın işlevselliğini maksimuma çıkaran kritik bir mimari özelliktir.

3. Hangar Kapı Sistemleri ve Erişim: Bir hangarın kapısı, tasarımın en zorlayıcı ama kritik bileşenlerinden biridir. Hangar kapıları, binanın neredeyse bir cephesini kaplayacak büyüklükte olabilir ve açılıp kapanırken güvenli şekilde çalışmaları gerekir. Bu nedenle, hangarın amacına uygun doğru kapı sisteminin seçilmesi gerekir. Uçak ve helikopter hangarlarında yaygın olarak kullanılan kapı türleri; yere paralel kayar büyük kapılar, katlanır panel kapılar veya yukarı doğru açılan (giyotin tarzı) kapılardır. Kapı tasarımı, sadece aracın girebilmesine izin vermekle kalmaz, aynı zamanda binanın strüktürel bütünlüğünü de etkileyecek bir unsurdur – büyük açıklıklı kapı boşluklarının üstündeki taşıyıcı kirişler deprem ve rüzgâr yüklerini taşıyacak şekilde tasarlanmalıdır. Mimari açıdan, hangar girişinin konumu ve boyutu, operasyonel verimlilik için planlanmalıdır: Araçların veya uçakların kolay giriş-çıkış yapabileceği, manevra alanının kısıtlanmadığı bir yerleşim seçilir. Ayrıca kapı mekanizmasının (motorlu sistemler, raylar vb.) bakım ve güvenlik gereksinimleri de düşünülmelidir. Kısaca, uygun kapı sistemi seçimi ve tasarımı, bir hangarın hem işlevselliğini hem de güvenliğini doğrudan etkileyen önemli bir kriterdir.

4. Yalıtım, Havalandırma ve İklimlendirme: Geniş hacimli hangar yapılarının içinde uygun ısı yalıtımı ve havalandırma sağlanmazsa, iç ortam hem çalışanlar hem de depolanan ekipmanlar için elverişsiz hale gelebilir. Bu nedenle hangarın bulunduğu bölgenin iklim koşullarına göre yapı zarfı tasarlanmalıdır. Soğuk iklimli bir bölgede ise çatı ve cephe panellerinde yeterli ısı yalıtımı kullanılarak içerideki ısının korunması sağlanmalı; sıcak iklimde ise gerekirse doğal veya mekanik havalandırma ile serinletme düşünülmelidir. Doğru yalıtım malzemelerinin seçimi, enerji verimliliğini artırarak işletme maliyetlerini düşürür ve içeride konforlu bir çalışma ortamı yaratır. Özellikle büyük açıklıklı çelik hangarlarda, çatı havalandırma açıklıkları, fanlar veya havalandırma bacaları tasarıma entegre edilerek içerideki hava kalitesi korunmalıdır. Aynı şekilde günışığı almayan kapalı hangarlarda aydınlatma sistemleri (LED armatürler, çatı ışıklıkları vb.) planlanmalı ki çalışma ortamı iyi olsun. Yeterli havalandırma, özellikle uçak hangarları gibi yakıt dumanlarının birikebileceği ortamlarda güvenlik için de kritiktir. Sonuç olarak, hangarın yalıtım ve iklimlendirme çözümleri kullanım amacına ve bölgesel koşullara uygun seçilerek, dört mevsim ideal şartlar sağlanmalıdır.

5. Güvenlik Önlemleri ve Yönetmeliklere Uygunluk: Çelik hangar tasarımının bir diğer kritik yönü, güvenliktir. Yangın güvenliği başta olmak üzere, içeride bulunan değerli ekipman ve araçların korunması ile personelin emniyeti için gerekli sistemler düşünülmelidir. Hangarın yapısal olarak çelik olması zaten yangına karşı avantaj sağlasa da (çelik yanmaz, sadece çok yüksek sıcaklıkta mukavemetini yitirir), ileri yangın söndürme sistemleri (sprinkler sistemleri, yangın alarm ve duman tahliye sistemleri) mutlaka projeye dâhil edilmelidir. Ayrıca büyük hangarlarda acil çıkış kapıları, yangın duvarları gibi mimari önlemler ilgili yönetmeliklere göre planlanır. Güvenlik sadece yangınla sınırlı değil; hırsızlık ve vandalizm riskine karşı güvenlik kameraları, alarm sistemleri ve kontrollü giriş sistemleri kurulmalıdır. Bütün bu önlemler tasarım aşamasında düşünülüp entegre edilmelidir. Son olarak, hangar tasarımı ilgili tüm yapı ve kullanım yönetmeliklerine uygun olmalıdır. Bu, deprem bölgesinde ise deprem yüklerine göre tasarım, havaalanı sahasındaysa sivil havacılık otoritelerinin kurallarına uyum, endüstriyel bir tesis ise iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun düzenlemeler yapılması demektir. Örneğin, büyük hangar kapılarının deprem anında kapanmaması için özel kilit mekanizmaları veya güç kesildiğinde elle açılabilme imkânı gibi detaylar dahi düşünülebilir. Sonuç olarak, güvenlik ve mevzuata uyum kriterleri, hangarın hem yasal olarak sorunsuz kullanılmasını sağlar hem de beklenmedik durumlara karşı koruma kalkanı oluşturur.

Özetle, çelik hangar tasarımında bu beş mimari kriter (işlevsel planlama, kolonsuz geniş genişlik, doğru kapı seçimi, iklimlendirme ve güvenlik) göz önünde bulundurulmalıdır. Bu unsurların bir araya geldiği, ortaya çıkma amacına tam cevap veren, güvenli, verimli ve uzun ömürlü bir hangar yapısı mevcuttur. Çelik malzemenin esnekliği ve dayanıklılığı ile doğru mimari planlamanın birleştiğinde, ister bir uçak hangarı ister depo olsun, yapınız hem pragmatik hem de güvenilir olacaktır.